İslam Hukuku Açısından Kripto Paralar ve Blockchain Şifreleme Teknolojisi

Para kavramı ihtiyaçlara ve teknolojideki gelişmelere bağlı olarak tarih boyunca değişim göstermiştir. Elektronik para kavramından sonra şimdi de kripto para kavramı küçük tasarruf sahiplerinden büyük devletlere varıncaya kadar hepimizin gündemine girmiş durumda. Kripto para kavram ve sistemi, bilişim ve ekonominin yanı sıra din ve hukuk tarafından da irdelenmeye muhtaçtır. Kripto para sistemine peşinen taraftar veya karşı olmak yerine, borsa, bankacılık, kredi gibi kavram ve sistemlerin geçirdiği dönüşümü dikkate alarak konuya dair çok boyutlu değerlendirmeler yapılması zaruret arz etmektedir. Bu çalışmada farklı yaklaşımlar arasında karşılaştırmalarda bulunarak İslam hukuku cephesinden konuya temas etmeye gayret göstereceğiz.

Aslında geçmişi daha da eski olmakla beraber son dönemde yoğun biçimde bahse konu olan kripto para kavramının anlaşılması, ilgili bazı terim, tanım ve yaklaşımların bilinmesi ile mümkün olabilecektir. Bilhassa para kavramı ve paranın geçirdiği serüven, kripto para kavramına bakış açımızın olgunlaşmasında büyük öneme sahiptir. Çalışmamızda para, kripto para, blockchain teknolojisi kavramlarını ana hatlarıyla ele aldıktan sonra İslam hukuku ve iktisadi açıdan mevcut şartlar altında kripto paraların müspet ve menfi yönlerini vurgulamaktayız.

I. Para Kavramı

Para, mal ve hizmetlerin değişiminde (mübadelede) kullanılan, duruma göre saklanabilen (biriktirilebilen) ve üretilen malların, hizmetlerin kıymetini tespit eden ödeme vasıtası olarak tanımlanabilir1 Benzer biçimde devletin para kavramıyla ilişkisine atıf yapan tanımlarda devletçe bastırılan, ödeme aracı olarak kullanılan, üstünde değeri yazılı kağıt ya da metal nesneye para denildiği vurgulanmaktadır.2 Bununla beraber paranın benimsenmesi hususunda bir devlet otoritesinin varlığının şart olmadığı ileri sürülmektedir.3 Bazı iktisatçılar parayı borç ödemede umumun kabul ettiği herhangi bir şey olarak tarif etmişlerdir.4 İslam tarihinde sikke, nakd (nakit), tibr (basılı, madrub olmayan para), para anlamında kullanılmıştır.5 Tanımların içinde dört unsur/ fonksiyon dikkat çekmektedir: kıymet ölçüsü, değişim vasıtası, kıymet nakli vasıtası ve ödeme vasıtası olmak.6 Buna zaman bakımından geleceği ön görme, tasarruf ve hâkimiyet aracı olma fonksiyonlarının da eklenebildiği görülmektedir.7 Klasik para teorisinde paranın sahip olması gereken beş niteliğe vurguda bulunulmaktadır: taşınabilirlik, dayanıklılık, bölünebilirlik, homojenlik, taklit edilememek.

Yazının Devamı İçin Lütfen Tıklayınız.

Yazının Almanca Çevirisi İçin Lütfen Tıklayınız.

İsviçre Dergisinde Yayınlanan Kripto Para Makalemiz İçin Tıklayınız.